Τι είναι η σκολίωση;
Ορισμός
Η σκολίωση είναι μια διαταραχή της σπονδυλικής στήλης που χαρακτηρίζεται από πλάγια απόκλιση, στροφή και παραμόρφωση των σπονδύλων, με αποτέλεσμα η σπονδυλική στήλη να αποκτά σχήμα “S” ή “C”. Πρόκειται για μια πάθηση που μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αν και είναι συνηθέστερη κατά την παιδική και εφηβική ηλικία. Ανάλογα με τη μορφή και τη σοβαρότητά της, μπορεί να επηρεάσει τη στάση του σώματος, την ισορροπία και σε ορισμένες περιπτώσεις, να προκαλέσει πόνο ή αναπνευστικά προβλήματα.
Συνηθισμένες μορφές σκολίωσης
Υπάρχουν διάφοροι τύποι σκολίωσης. Η ιδιοπαθής είναι η πιο συνηθισμένη, είναι άγνωστης αιτιολογίας και δεν εμφανίζει ως σκολίωση συμπτώματα. Συνήθως παρατηρείται σε παιδιά και εφήβους.
Η νευρομυϊκή σκολίωση προκαλείται από παθήσεις του νευρικού ή μυϊκού συστήματος, όπως η εγκεφαλική παράλυση και η μυϊκή δυστροφία. Η συγγενής σκολίωση είναι αποτέλεσμα ανωμαλιών στη διαμόρφωση των σπονδύλων κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη.
Η λειτουργική σκολίωση, αντίθετα, δεν σχετίζεται με δομική ανωμαλία αλλά προκαλείται από εξωτερικούς παράγοντες, όπως η ανισοσκελία, η έντονη δισκοπάθεια, ο έντονος μυϊκός σπασμός ή η κακή στάση του σώματος, και μπορεί να διορθωθεί αν αντιμετωπιστεί η υποκείμενη αιτία.
Πολλές περιπτώσεις σκολίωσης είναι ήπιες και δεν απαιτούν θεραπεία, αλλά είναι σημαντικό να παρακολουθούνται από ειδικούς για να προληφθεί η επιδείνωση. Αν η καμπυλότητα είναι πιο σοβαρή, μπορεί να χρειαστεί φυσικοθεραπεία, χρήση κηδεμόνα ή, σε ακραίες περιπτώσεις, χειρουργική επέμβαση για τη διατήρηση της σωστής ευθυγράμμισης της σπονδυλικής στήλης.
Συμπτώματα και επιπτώσεις της σκολίωσης
Η σκολίωση μπορεί να επηρεάσει το σώμα με διάφορους τρόπους, αναλόγως της σοβαρότητας της καμπυλότητας. Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ήπια και δύσκολα αντιληπτά στην αρχή, αλλά σε πιο προχωρημένες περιπτώσεις γίνονται πιο εμφανή και μπορεί να προκαλέσουν λειτουργικά προβλήματα.
Σκολίωση συμπτώματα
Ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά της σκολίωσης είναι η ασυμμετρία του σώματος. Συχνά παρατηρείται ότι οι ώμοι, τα ισχία ή οι πλευρές δεν βρίσκονται στο ίδιο ύψος, δημιουργώντας μια εμφανή κλίση προς τη μία πλευρά. Ο κορμός μπορεί να φαίνεται σαν να γέρνει, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις οι πλευρές προεξέχουν περισσότερο από τη μία πλευρά λόγω της στροφής της σπονδυλικής στήλης.
Επιπλέον, η αλλαγή στη στάση του σώματος είναι συχνό σύμπτωμα, καθώς η καμπυλότητα της σπονδυλικής στήλης επηρεάζει τον τρόπο που το σώμα ισορροπεί. Σε σοβαρές περιπτώσεις, η σκολίωση μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην αναπνοή, καθώς η πίεση που ασκείται στους πνεύμονες μπορεί να μειώσει τη λειτουργική τους ικανότητα.
Επιπτώσεις της σκολίωσης
Οι επιπτώσεις της σκολίωσης μπορεί να επηρεάσουν τόσο τη φυσική όσο και την ψυχολογική κατάσταση ενός ατόμου. Στην σκολίωση πόνος θα εμφανιστεί στην πλάτη και τη μέση, και είναι ένα από τα πιο κοινά προβλήματα, ο οποίος μπορεί να οφείλεται στη λανθασμένη κατανομή της πίεσης στους μυς και τους συνδέσμους.
Σε περιπτώσεις μεγάλης καμπυλότητας, μπορεί να υπάρξουν αλλαγές στο τελικό ύψος του ατόμου, καθώς η σπονδυλική στήλη δεν αναπτύσσεται φυσιολογικά. Παράλληλα, οι αισθητικές αλλαγές που προκαλεί η σκολίωση, όπως η εμφανής καμπυλότητα και η αλλαγή στη στάση του σώματος, μπορούν να επηρεάσουν την αυτοπεποίθηση του ατόμου.
Ιδιαίτερα στους εφήβους, η σκολίωση μπορεί να έχει σημαντικές ψυχολογικές επιπτώσεις. Οι ορατές αλλαγές στο σώμα τους μπορεί να τους κάνουν να νιώθουν άβολα με την εμφάνισή τους, οδηγώντας σε χαμηλή αυτοεκτίμηση ή κοινωνική απομόνωση. Για αυτόν τον λόγο, εκτός από τη φυσική αντιμετώπιση της σκολίωσης, η ψυχολογική υποστήριξη είναι εξίσου σημαντική για την ευημερία και την ομαλή συνέχιση της καθημερινότητας των ατόμων που πάσχουν από αυτήν.
Διάγνωση της Σκολίωσης
Η διάγνωση της σκολίωσης βασίζεται στη συνδυασμένη εκτίμηση του κλινικού και ακτινολογικού ελέγχου. Ο έγκαιρος εντοπισμός της πάθησης είναι σημαντικός, καθώς επιτρέπει την κατάλληλη αντιμετώπιση και την πρόληψη της επιδείνωσης της καμπυλότητας της σπονδυλικής στήλης.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η αρχική διάγνωση γίνεται συνήθως μέσω κλινικής εξέτασης. Ένα από τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα τεστ είναι το Adam’s test ή αλλιώς τεστ επίκυψης.
Ο ασθενής σκύβει προς τα εμπρός, με τα χέρια χαλαρά, ενώ ο γιατρός παρατηρεί αν υπάρχει ασυμμετρία στους ώμους, τις πλευρές ή την πλάτη. Αν υπάρχει εμφανής ασυμμετρία, η εξέταση θεωρείται θετική και απαιτείται περαιτέρω έλεγχος.
Μετά την κλινική αξιολόγηση, η διάγνωση επιβεβαιώνεται μέσω ακτινογραφιών ή μαγνητικής τομογραφίας (MRI). Στις ακτινογραφίες χρησιμοποιείται η γωνία Cobb, η οποία μετρά την καμπυλότητα της σπονδυλικής στήλης. Αν η γωνία Cobb είναι μεγαλύτερη από 10 μοίρες, τότε επιβεβαιώνεται η σκολίωση.
Μια νεότερη και πιο προηγμένη μέθοδος μέτρησης είναι το Formetric 4D, το οποίο παρέχει μια τρισδιάστατη απεικόνιση της σπονδυλικής στήλης χωρίς τη χρήση ακτινοβολίας. Αυτή η τεχνική είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε περιπτώσεις σκολίωσης ενηλίκων, παιδιών, εφήβων, και εγκύων, καθώς προσφέρει υψηλή ακρίβεια και αξιοπιστία χωρίς τους κινδύνους της ακτινοβολίας.
Διάγνωση για σκολίωση σε παιδιά
Η σκολίωση σε παιδιά συχνά εντοπίζεται σε ηλικίες 10-15 ετών, καθώς η πάθηση εμφανίζεται κυρίως κατά την περίοδο της ανάπτυξης. Σε πολλές χώρες, γίνονται προληπτικοί έλεγχοι στα σχολεία για τον έγκαιρο εντοπισμό της.
Διάγνωση για σκολίωση σε ενήλικες
Στους ενήλικες, η σκολίωση μπορεί να εμφανιστεί λόγω εκφύλισης των σπονδύλων και της φθοράς των δίσκων με την πάροδο της ηλικίας. Αυτού του τύπου η σκολίωση συνήθως συνοδεύεται από χρόνιο πόνο και δυσκαμψία, επηρεάζοντας την ποιότητα ζωής του ατόμου.
Σκολίωση θεραπεία και αντιμετώπιση
Το επόμενο ερώτημα είναι η σκολίωση πως θεραπεύεται. Αυτό εξαρτάται από τη σοβαρότητα της καμπυλότητας της σπονδυλικής στήλης, η οποία μετριέται σε μοίρες με τη γωνία Cobb. Ανάλογα με τον βαθμό της καμπυλότητας, η σκολίωση χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες, καθεμία από τις οποίες απαιτεί διαφορετική προσέγγιση θεραπείας.
Συντηρητικές μέθοδοι
Κηδεμόνες
Οι κηδεμόνες χρησιμοποιούνται συνήθως σε περιπτώσεις σε σκολίωση σε παιδιά και εφήβους για να αποτρέψουν την επιδείνωση, αλλά δεν διορθώνουν την υπάρχουσα καμπυλότητα. Το μόνο που κάνουν είναι να βοηθούν στη σταθεροποίηση.
Σε περιπτώσεις όπου η καμπυλότητα ξεπερνά τις 25 μοίρες (και φτάνει μέχρι και τις 45) και ενώ το παιδί βρίσκεται ακόμα στην ανάπτυξη, συνιστάται η χρήση κηδεμόνα σπονδυλικής στήλης. Ο κηδεμόνας σκολίωσης έχει ως στόχο να αποτρέψει την επιδείνωση της σκολίωσης, αλλά δεν διορθώνει την ήδη υπάρχουσα καμπυλότητα.
Για αυτόν τον λόγο, συνδυάζεται με φυσικοθεραπευτικές ασκήσεις, ώστε να ενισχυθεί η μυϊκή υποστήριξη της σπονδυλικής στήλης και να βελτιωθεί η στάση του σώματος.
Ασκήσεις φυσικοθεραπείας
Η ήπια σκολίωση, που είναι μέχρι και 25 μοίρες, αντιμετωπίζεται κυρίως με ασκήσεις φυσικοθεραπείας, που ενισχύουν τους μυς της πλάτης και της κοιλιάς. Η πιο διαδεδομένη μέθοδος είναι η μέθοδος Schroth, η οποία περιλαμβάνει αναπνευστικές ασκήσεις, ενδυνάμωση του κορμού και βελτίωση της ευκαμψίας της σπονδυλικής στήλης. Η τακτική εξάσκηση αυτών των ασκήσεων συμβάλλει στη σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης και στην αποτροπή της επιδείνωσης της καμπυλότητας, αποφεύγοντας την ανάγκη χρήσης κηδεμόνα.
Χειρουργική θεραπεία
Ενδείκνυται σε σοβαρές περιπτώσεις, όταν η σκολίωση ξεπερνά τις 45 μοίρες και η συντηρητική θεραπεία δεν έχει επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Η πιο συχνή χειρουργική μέθοδος είναι η σπονδυλοδεσία, όπου οι σπόνδυλοι σταθεροποιούνται με ράβδους και βίδες για τη διόρθωση της καμπυλότητας
Αυτή η επιλογή αξιοποιείται όταν οι άλλες μέθοδοι δεν αποδίδουν. Η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας εξαρτάται από το στάδιο της πάθησης και την ηλικία του ασθενούς, με στόχο την καλύτερη δυνατή ποιότητα ζωής.
Ανταλγική σκολίωση
Πρόκειται για μια μορφή σκολίωσης που προκαλείται από μυϊκό σπασμό λόγω πόνου. Μπορεί να αντιμετωπιστεί με φυσικοθεραπεία και φαρμακευτική αγωγή για τη μείωση του μυϊκού σπασμού.
Σκολίωση ασκήσεις: ποιες πρέπει να ακολουθήσω;
Σκολίωση ασκήσεις: συμπληρωματικές ασκήσεις ενδυνάμωσης
Μπορούν να εφαρμοστούν γενικές ασκήσεις ενδυνάμωσης του κορμού, που βοηθούν στη σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης και στη βελτίωση της στάσης του σώματος. Ασκήσεις όπως πλάγιες διατάσεις και ασκήσεις κορμού για υποστήριξη της σπονδυλικής στήλης, pilates και yoga είναι ιδανικές.
Αυτές ενισχύουν τη σταθερότητα, την ευλυγισία και τη μυϊκή ισορροπία αλλά και ασκήσεις με λάστιχα ή ελαφριά βάρη, υπό επίβλεψη, για την ενίσχυση των μυών της πλάτης και της κοιλιάς, θα βοηθήσουν περισσότερο στην ενδυνάμωση και κατανόηση της σωστής στάσης του σώματος εφόσον γίνονται με τον κατάλληλο τρόπο.
Ασκήσεις που πρέπει να αποφεύγονται
Υπάρχουν ασκήσεις που απαγορεύονται στη σκολίωση; Η αλήθεια είναι ότι όχι, δεν υπάρχουν αυστηρά απαγορευμένες ασκήσεις, αλλά είναι σημαντικό να αποφεύγονται κινήσεις που επιβαρύνουν τη σπονδυλική στήλη.
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται σε: άρση βαρών με λάθος στάση, καθώς μπορεί να αυξήσει την καμπυλότητα της σπονδυλικής στήλης, αλλά και σε έντονες στροφικές κινήσεις, όπως απότομες περιστροφές του κορμού, που μπορεί να προκαλέσουν επιπλέον καταπόνηση. Η σωστή καθοδήγηση από έναν ειδικό φυσικοθεραπευτή είναι απαραίτητη, ώστε οι ασκήσεις να γίνονται με ασφάλεια και να έχουν το μέγιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Μέθοδος Schroth
Η άσκηση παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαχείριση της σκολίωσης, με την πιο αξιόπιστη και ενδεδειγμένη θεραπευτική μέθοδο να είναι η μέθοδος Schroth. Πρόκειται για ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα φυσικοθεραπείας, που εφαρμόζεται αποκλειστικά από πιστοποιημένους φυσικοθεραπευτές.
Η μέθοδος αυτή επικεντρώνεται στη διόρθωση της καμπυλότητας και της στροφής της σπονδυλικής στήλης, στην επιλεκτική ενεργοποίηση των μυών και στην ενδυνάμωση των αδύναμων σημείων του σώματος, επιδιώκοντας να επαναφέρει τη σπονδυλική στήλη όσο το δυνατόν πιο κοντά στη φυσιολογική της θέση. Μέσω ειδικών αναπνευστικών ασκήσεων και μυϊκής ενίσχυσης, το παιδί μαθαίνει να αντιλαμβάνεται τις αλλαγές στο σώμα του, να τις διορθώνει μόνο του και να διατηρεί τη σωστή στάση καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Σκολίωση και Κηδεμόνες
Τι είναι ο κηδεμόνας σπονδυλικής στήλης:
Ο κηδεμόνας σπονδυλικής στήλης είναι ένα ορθοπεδικό βοήθημα που χρησιμοποιείται στη συντηρητική θεραπεία της σκολίωσης, με σκοπό να αποτρέψει την περαιτέρω επιδείνωση της καμπυλότητας της σπονδυλικής στήλης. Πρόκειται για μια μη επεμβατική μέθοδο, η οποία εφαρμόζεται κυρίως σε αναπτυσσόμενα παιδιά και εφήβους. Για να είναι αποτελεσματικός, πρέπει να φοριέται πολλές ώρες την ημέρα και να συνδυάζεται με ειδικές ασκήσεις ενδυνάμωσης.
Τύποι Κηδεμόνων
Υπάρχουν διάφοροι τύποι κηδεμόνων, καθένας από τους οποίους έχει σχεδιαστεί για να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του ασθενούς. Ο κηδεμόνας σκολίωσης Boston είναι ο πιο συχνά χρησιμοποιούμενος κηδεμόνας σπονδυλικής στήλης.
Καλύπτει την περιοχή της μέσης και φοριέται κάτω από τα ρούχα, προσφέροντας διακριτικότητα και άνεση. Ο κηδεμόνας σκολίωσης Milwaukee είναι παλαιότερος τύπος κηδεμόνα, ο οποίος περιλαμβάνει υποστήριξη στον λαιμό μέσω μιας μεταλλικής ράβδου και χρησιμοποιείται σε σοβαρότερες περιπτώσεις σκολίωσης.
Από την άλλη, οι κηδεμόνες με βάση τη μέθοδο Schroth κατασκευάζονται σύμφωνα με τις αρχές της μεθόδου, λαμβάνοντας υπόψη τη τρισδιάστατη παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης. Αυτοί οι κηδεμόνες περιορίζουν την εξέλιξη της σκολίωσης και προσαρμόζονται στις ανάγκες του ασθενούς.
Αποτελεσματικότητα και Χρήση
Οι κηδεμόνες είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικοί όταν εφαρμόζονται σωστά και με συνέπεια σε παιδιά που βρίσκονται σε φάση ανάπτυξης. Ωστόσο, μόνοι τους δεν αρκούν.
Είναι απαραίτητο να συνδυάζονται με εξειδικευμένες ασκήσεις φυσικοθεραπείας, όπως αυτές της μεθόδου Schroth, για να ενισχυθούν οι μύες του κορμού και να διατηρηθεί η σωστή στάση του σώματος. Η χρήση κηδεμόνα μπορεί να είναι απαιτητική, όμως με τη σωστή καθοδήγηση και υποστήριξη, αποτελεί μια αποτελεσματική λύση για τον έλεγχο της σκολίωσης, αποτρέποντας την επιδείνωσή της και μειώνοντας την πιθανότητα ανάγκης χειρουργικής επέμβασης.
Σκολίωση σε παιδιά και σκολίωση ενηλίκων
Σκολίωση σε παιδιά
Η σκολίωση σε παιδιά είναι συνήθως ιδιοπαθής, δηλαδή χωρίς γνωστή αιτία, και εμφανίζεται σε τρεις βασικές ηλικιακές ομάδες. Η βρεφική σκολίωση (0-3 ετών) είναι πολύ σπάνια, καλύπτοντας μόνο το 1% των περιπτώσεων. Η νεανική σκολίωση (4-9 ετών) αφορά το 12-21% των περιπτώσεων, ενώ η εφηβική σκολίωση (9-17 ετών) καλύπτει το 70-80% των περιστατικών και είναι η πιο κοινή.
Συχνά, τα παιδιά εμφανίζουν κάποια απόκλιση στη σπονδυλική στήλη, η οποία μπορεί να αναγνωριστεί μέσω διαφόρων συμπτωμάτων, όπως η ασυμμετρία στους ώμους και τα ισχία. Η τακτική παρακολούθηση είναι κρίσιμη για να αξιολογηθεί η εξέλιξη ή στασιμότητα της σκολίωσης.
Η επιδείνωση των συμπτωμάτων ή η αύξηση της γωνίας Cobb ενδέχεται να απαιτούν άμεση θεραπευτική παρέμβαση. Είναι πολύ σημαντικό να γίνει έγκαιρη διάγνωση ώστε να ξεκινήσει αμέσως η απαραίτητη θεραπεία.
Σκολίωση σε ενήλικες
Η σκολίωση ενηλίκων μπορεί να αναπτυχθεί μετά την ολοκλήρωση της σκελετικής ωρίμανσης, συνήθως λόγω της εκφύλισης των σπονδύλων ή των δίσκων. Αυτή η μορφή χαρακτηρίζεται από πόνο και δυσκαμψία.
Ασκήσεις και θεραπεία για ενήλικες
Η μέθοδος Schroth, αν και δεν μπορεί να διορθώσει την καμπυλότητα στους ενήλικες, χρησιμοποιείται για να βοηθήσει το άτομο να διορθώσει τη στάση του σώματος στην καθημερινότητά του, αποφεύγοντας την επιδείνωση των συμπτωμάτων. Επιπλέον, η φυσικοθεραπεία, περιλαμβάνοντας ασκήσεις για σκολίωση ενηλίκων, που είναι κυρίως ενδυνάμωσης και ήπια φυσικοθεραπεία για διατήρηση της ευλυγισίας, συνιστάται για να διατηρηθεί η φυσική κατάσταση και να αποτραπεί η δυσκαμψία της σπονδυλικής στήλης.
