Τι είναι η Αισθητηριακή Δίαιτα

Παρά το όνομά της, η Αισθητηριακή Δίαιτα δεν σχετίζεται με τη διατροφή, αλλά με ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα δραστηριοτήτων, που στοχεύει στη ρύθμιση των αισθητηριακών αναγκών του παιδιού. Ορίζεται ως δίαιτα γιατί οι δραστηριότητες που δίνονται έχουν συγκεκριμένη διάρκεια, στόχο και ώρα μέσα στην ημέρα που θα πρέπει να εκτελεστούν. 

Ο εργοθεραπευτής δημιουργεί ένα πλάνο, που περιλαμβάνει δραστηριότητες για την καθημερινή ρουτίνα στο σπίτι, στο σχολείο ή στο παιχνίδι, ώστε το παιδί να μπορεί να ανταποκρίνεται πιο ήρεμα και αποτελεσματικά στις απαιτήσεις του περιβάλλοντός του.

Για παράδειγμα, ένα παιδί που αναζητά έντονα την κίνηση μπορεί να ωφεληθεί από δραστηριότητες, όπως το τραμπολίνο ή η κούνια, πριν καθίσει να διαβάσει. Αντίστοιχα, ένα παιδί που ενοχλείται εύκολα από ήχους ή αγγίγματα, μπορεί να βοηθηθεί μέσω τεχνικών χαλάρωσης ή βαθιάς πίεσης.

Πότε ένα παιδί μπορεί να χρειάζεται αισθητηριακή παρέμβαση

Κάθε παιδί έχει διαφορετικό τρόπο να αντιλαμβάνεται τον κόσμο. Ωστόσο, όταν οι αντιδράσεις του είναι υπερβολικές ή περιοριστικές, μπορεί να υπάρχει διαταραχή ρύθμισης, διάκρισης, ή δυσπραξία. Μερικά ενδεικτικά σημάδια, που χρειάζονται διερεύνηση είναι τα εξής:

• Υπεραντιδραστικότητα σε ήχους, φώτα ή αγγίγματα (π.χ. κλείνει αφτιά σε θορύβους, ανοιγοκλείνει διακόπτες, δεν δέχεται αγγίγματα). 
• Δυσκολία συγκέντρωσης, υπερκινητικότητα ή παθητικότητα (π.χ. Δεν μπορεί να ολοκληρώσει μία δραστηριότητα χωρίς να σηκωθεί από τη θέση του ή να διακόψει, κουνιέται συνεχώς ή δεν εξερευνά καθόλου το περιβάλλον και κάθεται σε όποια θέση του δώσεις). 
• Αποφυγή συγκεκριμένων υφών ή τροφών (π.χ. Άρνηση ολόκληρων ομάδων τροφών, επιλεκτικότητα ως προς το χρώμα, το είδος, το σχήμα, την μυρωδιά ή την υφή της τροφής). 
• Συχνές εκρήξεις θυμού ή έντονο άγχος (π.χ. Αναίτιες φωνές, κλάματα, δεν μπορεί να αναβάλλει την επιθυμία του, έντονο στρες σε καινούργιες ή άγνωστες συνθήκες). 
• Προβλήματα ισορροπίας, αδεξιότητα ή δυσκολία στο συντονισμό κινήσεων (σκοντάφτει ή προσκρούει σε αντικείμενα, δεν μπορεί να ντυθεί/ξεντυθεί, να κόψει με ψαλίδι, να κάνει κουτσό κτλ). 

Σημαντικό είναι να σημειώσουμε πως αισθητηριακές δυσκολίες εμφανίζονται συχνά σε παιδιά με ΔΑΦ (Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος) ή ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας), αλλά και σε παιδιά χωρίς κάποια διάγνωση.

Πώς λειτουργεί η Αισθητηριακή Δίαιτα στην πράξη

Η αισθητηριακή δίαιτα σχεδιάζεται αποκλειστικά για τις ανάγκες κάθε παιδιού. Περιλαμβάνει δραστηριότητες, πολύ μεγάλης γκάμας, οι οποίες βοηθούν το παιδί να “ξυπνάει” ή να “ηρεμεί” το νευρικό του σύστημα, ανάλογα με την περίσταση.

Ενδεικτικά παραδείγματα:

• Κίνηση και ισορροπία: αιώρηση (από κούνια, πανιά pilates κα), περπάτημα σε γραμμή, παιχνίδι με μπάλες. 
• Απτικές δραστηριότητες: παιχνίδι με πλαστελίνη, νερό, άμμο, υφές (διαφορετικών ειδών). 
• Δραστηριότητες βαθιάς πίεσης: αγκαλιές, κουβέρτες βάρους, “σφιχτά” μαξιλάρια. 
• Αισθητηριακή εξερεύνηση: χρησιμοποιούμε διαφορετικά αρώματα, φώτα, ήχοι, μουσική ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε παιδιού. 

Η συστηματική εφαρμογή των δραστηριοτήτων αυτών βοηθά το παιδί να βελτιώσει την προσοχή, την αυτορρύθμιση και τη συμπεριφορά του. Σε αρκετές περιπτώσεις, η φυσικοθεραπεία εφαρμόζεται συμπληρωματικά ειδικότερα αν υπάρχει διαταραχή στον μυϊκό τόνο, υποστηρίζοντας την κινητική ανάπτυξη και τη σωστή στάση και λειτουργία του σώματος.

Ο ρόλος του Εργοθεραπευτή

Ο εργοθεραπευτής είναι ο ειδικός που αξιολογεί το αισθητηριακό προφίλ του παιδιού μέσα από παρατήρηση και ειδικά εργαλεία αξιολόγησης. Με βάση τα ευρήματα, σχεδιάζει προσωποποιημένο πρόγραμμα θεραπείας στο χώρο του βάση των αρχών της αισθητηριακής ολοκλήρωσης και συμπληρωματικά παρέχει στους γονείς αισθητηριακή δίαιτα, που ταιριάζει στις ανάγκες και τις ρουτίνες του παιδιού. Επιπλέον, εκπαιδεύει τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς για το πώς να εφαρμόζουν σωστά τις δραστηριότητες, εξασφαλίζοντας έτσι συνέπεια και αποτελεσματικότητα.

Ποια οφέλη αποκομίζει το παιδί από την Αισθητηριακή Ολοκλήρωση

Η συστηματική εφαρμογή προγραμμάτων αισθητηριακής ολοκλήρωσης μπορεί να φέρει σημαντικές αλλαγές στην καθημερινή ζωή του παιδιού. Μέσα από στοχευμένες δραστηριότητες και καθοδήγηση από εξειδικευμένο εργοθεραπευτή, το παιδί εκπαιδεύεται να χρησιμοποιεί το σώμα του με τέτοιο τρόπο ώστε να ρυθμίζει καλύτερα τη συμπεριφορά του και τα συναισθήματά του.

Τα πιο συχνά οφέλη που παρατηρούνται είναι:

1. Καλύτερη συγκέντρωση και σχολική επίδοση 

Το παιδί μπορεί να εστιάζει ευκολότερα, να οργανώνει τη σκέψη του και να συμμετέχει ενεργά στις μαθησιακές δραστηριότητες.

1. Μείωση άγχους και εκρήξεων θυμού 

Η καλύτερη ρύθμιση του νευρικού συστήματος βοηθά το παιδί να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του και να ανταποκρίνεται πιο ήρεμα σε αλλαγές ή προκλήσεις.

1. Ανάπτυξη αυτοελέγχου και συναισθηματικής σταθερότητας 

Μέσα από την επαναλαμβανόμενη αισθητηριακή εμπειρία, το παιδί αποκτά μεγαλύτερη επίγνωση του εαυτού του και καλύτερη αυτορρύθμιση.

1. Ενίσχυση κινητικού συντονισμού και αυτοπεποίθησης 

Καθώς βελτιώνονται οι κινητικές δεξιότητες, το παιδί αποκτά αυτοπεποίθηση στις καθημερινές δραστηριότητες και στα παιχνίδια με συνομηλίκους.

1. Καλύτερη κοινωνική αλληλεπίδραση και συνεργασία 

Η ικανότητα ρύθμισης της συμπεριφοράς και των αντιδράσεων ενισχύει την κοινωνική ένταξη, τη συνεργασία με άλλα παιδιά και την αίσθηση αποδοχής.

Η αισθητηριακή ολοκλήρωση δεν αλλάζει μόνο τη συμπεριφορά του παιδιού, αλλά βελτιώνει συνολικά την ποιότητα ζωής του, δημιουργώντας ένα πιο ισορροπημένο και λειτουργικό παιδί σε όλους τους τομείς της καθημερινότητας.